Beverfeurde

Op deze pagina vindt u informatie over Beverfeurde.

Ligging De voormalige havezate Beverfeurde lag bij Rijssen.
Ontstaan In 1323 is het huis in het bezit van de familie Van Bevervoorde.
Geschiedenis

De meest gangbare lezing is dat De Beverfeurde in Rijssen oorspronkelijk de pleisterplaats van de Bisschop van Utrecht was, waar hij zijn paarden wisselde als hij Twente bezocht. De ligging binnen de grachten en vestingwerken (wigbold) van de stad alsmede de bijzondere cirkelvormige loop van zijn eigen gracht wijzen daarop.

Bisschop Johan van Diest verklaart in 1328 dat de burgers van Deventer, Kampen, Zwolle en Hasselt, door Twente mogen reizen zonder tol te betalen en noemt daarbij speciaal 'die stall to Risnen'. Waarschijnlijk waren de van Bevervoordes kasteleins van de bisschop.

De vroegst bekende aantekening van de havezathe 'de Bevervoerde' dateert van het begin van de 14e eeuw als vermeld wordt dat 'anno 1323 Evert van Bevervoerde, Ridder, wonende te Rijssen, daer na die tijd de Langens van heen gesproten en gewoont' en later 'op de Bevervoerde is een nieuwe Havezathe geleegen in 't Quartier van Twenthe in Rijssen toecomende aen Evert van Bevervoerde Ridder haer stamhuys'.

Evert was getrouwd met Agnes van Almelo, de zuster van Evert van Almelo.Tijdens hun bewind komt de Beverfeurde tot aanzien. In 1335 stichten zij en hun kinderen Rudolf , Machteld en Gostua een altaar en beneficium (leengoed met een jaarlijks inkomen) in de Parochiekerk te Rijssen gewijd aan de H.Dyonisius, de beschermheilige van Rijssen(de latere Schildkerk).

Een deel van dit kostbare altaar, een Maria met Jezus-figuur, is eigendom van het Aartsbischoppelijk Museum in Utrecht.

Het is echter sedert enige tijd te bewonderen in de Oudheidkamer van Rijssen die het in bruikleen heeft (zie foto).

Op de stichtingsacte komt een zegel met een Bever, het wapen van de familie. Gostua is de erfdochter. Ze trouwt met Barthold van Langen en hun nakomelingen noemen zich 'van Langen tot Beverfeurde'. Machteld trouwt met Diderick  van Almelo, Heer van de Grimberg en Rudolf sterft op jonge leeftijd. De van Langens bewonen de Bevervoorde meerdere generaties.

Bij de boedelscheiding van 1630/31 komt het samen met de Oosterhof toe aan Bernardina van Langen en haar man kapitein Ernst van Ittersum. Zij blijven op de Oosterhof wonen.

In 1659 wordt er 'gedelibereerd' over toelating van verschillende edelen tot de Ridderschap. Er wordt besloten 'dat het regt van Havesathe (nodig om toegelaten te worden) van 't Huis en Goedt Beverfeurde door gemelte Colonel Ernst van Ittersum ten genoege sijnde bewesen, hij daarvan verschreven sal worden'. In 1669 wordt zijn broer Hendrik die op de Bevervoorde woont eveneens toegelaten.

In 1690 laat deze laatste zijn boedel ' in desolate toestand' achter.

Het recht van verschrijving gaat in 1758 over op Hoikeri(n)k in Dulder, toen behorend aan Adolf Hendrik Bentinck. De havezathe zelf gaat naar majoor Jasper Gerrit van Ittersum tot Beverfeurde, die haar in 1781 verkoopt voor 1200 gulden aan Gerhardus ter Horst, zoon van Jan ter Horst van de Pelmolen en secretaris te Rijssen, en zijn vrouw Aleida Jansen. Zij slopen wat er nog van over is en bouwen er een boerderij die ze de Krans noemden. Waarschijnlijk gebruiken ze resten van de Bevervoorde. In een dwarsbalk boven de voordeur stond namelijk:’Anno Domini 1620. Den 18 Junii".

Hun nakomelingen hebben de plaats tot het laatst toe in bezit gehad. De boerderij heeft mogelijk dienst gedaan als herberg. In die tijd hing er vaak boven de deuren van herbergen een krans van gevlochten druivenbladeren.

De laatste bewoonster was mogelijk Kraansmina in het begin van de 20e eeuw.

Nadien liepen er alleen nog de kippen van de familie ter Horst. Ze werden elke dag verzorgd door Derkesjan, de koetsier van dokter van Utenhoven, reden waarom hij ook wel Jan van 'n dokter werd genoemd.

In de jaren 30 werd de Krans gesloopt.

 *De Beverfeurdes hadden van oudsher een grafkelder in de hervormde kerk in Rijssen, alsmede  jacht- en visrecht, en het recht van collatie bij het beroepen van een predikant en koster (samen met de Grimberg, de Oosterhof, de Eversberg, de burgemeester en de kerkenraad van Rijssen).

 *In tegenstelling tot de andere havezathen vindt men bij de Bevervoorde te Rijssen een bijzondere cirkelvormige loop van de brede gracht, wat zou wijzen op de bijzonder hoge ouderdom van de plaats.

*Er bestaan meerdere Huizen Bevervoorde. Van het huis Bevervoorde te Rijssen wordt vanwege zijn ouderdom in het algemeen aangenomen dat dit het stamhuis is van het uitgebreide geslacht van de van Bevervoorde's. Ook bij Gelselaar heeft een Huis Bevervoorde gestaan, Huis Weemselo wordt ook soms zo genoemd, alsook Huis Hoikinck onder Dulder.

*Het edelmanshuis Brandlicht aan de Watermolen, voorheen mogelijk een klooster en later de Pol genoemd, zou volgens de overlevering een onderaardse gangverbinding hebben gehad met de Bevervoorde.

Het werd bewoond door het geslacht van Munster dat ook weer geparenteerd was aan de van Langens.

In 1636 werd in de Schildkerk begraven Gerrit van Munster tot Brandlicht. Een andere Gerrit van Munster tot Brandlegt, getrouwd met Adelheid van Eegeren uit Kleef, laat op 17 october 1657 zijn zoon Joan Hendrik dopen in de Schildkerk

In 1724 verkoopt Reinier van Munster het huis aan Jan Janssen, een van de burgemeesters van Rijssen. Het komt later door huwelijk in het bezit van de familie ter Horst, tevens eigenaars van de Krans. In 1849 moet het er nog in volle glorie hebben gestaan.Eind 19e begin 20e eeuw is het pand, of wat er van over was, nog bewoond geweest door de familie Wessels, van ‘de Beemer’.

*In Rijssen kent men de familie Tijhuis met als bijnaam ‘ van de Kraansgeije’. Men kent ook Kraansgetjan.

Of  Kraansmina ook van dit geslacht is, is niet helemaal duidelijk. Sommigen melden als haar naam Megeling (k?). Ze had een zoon W.Paalman en zou later getrouwd zijn met de Wit. Ze heeft gewoond aan de Watermolen en later in een huisje dat via een weggetje verbonden was met ’n Zwatn weg’.

Bewoners  
Huidige doeleinden

In de jaren 90 zijn de fundamenten van de havezathe nog eens blootgelegd maar daarna weer voorzichtig toegedekt.

Roelofs en Haase heeft er bejaardenappartementen neergezet.

Toegankelijk  
Foto's Tekening 1 (voorkant, tekening van A. Schouwman, 1769)
Bronnen Tekst: Jan Slofstra en daarnaast De havezaten in Twente en hun bewoners / A.J. Gevers en A.J. Mensema, 1995; ISBN 90-400-9766-6
Tekening 1: Overijsselse buitenplaatsen / H.W.M. van der Wyck, J. Enklaar-Lagendijk, 1983; ISBN 9064696179

Zie ook http://kastelen.startpagina.nl!